2024 Paris Olimpiyatlarının sona ermesinin ardından sırada 17.kez düzenlenen Paralimpik Oyunlar var. 28 Ağustos- 9 Eylül tarihleri arasında yine Fransa’nın başkenti Paris’te düzenlenen oyunlara Türkiye, Paralimpik Oyunlar tarihinde bir ilke imza atarak 94 sporcu ile tarihinin en kalabalık kafilesiyle Paralimpik yaz oyunlarına katılıyor.
PARALİMPİK OYUNLAR NEDİR?
İngilizce, engelli anlamına gelen “paralyzed” ve “olympic” kelimelerinin birleşmesinden meydana gelen Paralimpik Oyunları, çeşitli engelli gruplarından sporcuların katıldığı çok sporlu bir etkinliktir. Tüm Paralimpik Oyunları Uluslararası Paralimpik Komitesi tarafından yönetilir. Paralimpik Olimpiyat Oyunları Yaz ve Kış olmak üzere 2 farklı şekilde düzenlenir.
YAZ OYUNLARINDA HANGİ KATEGORİLER VAR?
1-Boccia
Serebral palsi hastalığı bulunan kişiler tarafından oynanmak üzere tasarlanmış bir strateji ve doğruluk oyunu olan Boccia’da amaç sporcuların renkli topları, “jak” diye bilinen beyaz bir hedef topuna olabildiğince yakın mesafeye atarak gerçekleşir. Düzgün bir zeminde oynanan oyunda, Jak topunun yakınına en fazla topu yerleştiren oyuncu, çift ya da takım oyunu kazanır.
2- Futbol
Bilinenin aksine 5 kişi ile oynanan oyunda, görme engeli olan sporcular için futboldan adapte edilmiş bir spordur. Top içine yerleştirilen bir ses sistemine bağlı olarak bir ses çıkartır ve bu ses sayesinde oyuncular topun takibini yapabilir. İzleyicilerin oyunu izlerken bir gol atılıncaya kadar sessiz olması çok önemli bir ayrıntı. Maçın süresi 50 dakikadır ve 25 dakikalık iki bölüm halinde oynanır.
3- Golbol
1976 yılında Paralimpik Oyun olarak kabul edilen Golbol, tamamen kör olan veya görme engeli bulunan sporcular tarafından oynanır. Altı oyuncudan oluşan takımların amacı bir topu rakiplerin arasından geçirip ağlarına atarak skor elde etmektir. Oyuncular kalelerini savunmak için elleri ve dizleri üzerinde dururlar ve rakiplerine karşı skor elde etmeye çalışırlar.
4- Oturarak Voleybol
Ayakta oynanan voleybol ile birçok benzerliği bulunan oyundaki en büyük temel farklılık her zaman oyuncunun kalça bölgesi zeminle temas halinde olmalıdır ve servise blok ile ataklar da yapılabilir. Saha ölçüsü, file boyu gibi ayrıntılar bu spora uygun şekilde değiştirilmiş. Takımlar yine 6 kişiden oluşuyor.
5- Para Atıcılık
Para sporlar içerisinde kesinlik ve kontrolün en üst seviyedeki testi olan Atış, Fiziksel engelleri bulunan sporcular, tüfek, tabanca ve kapan alanlarında yarışırlar. Hassasiyet gerektiren bu sporda sporcular, kalp atış hızlarını düşürmek ve sabitlik ile yüksek performansı geliştirebilmek için odaklarını ve nefes kontrolünü kullanırlar.
6- Para Atletizm
En çok bilinen, en çok katılım sağlanan oyun türü olan Para Atletizm, Tüm uygun engel gruplarındaki erkek ve kadın atletlere açıktır. Sporcular her yarışmada kendi özel spor klasmanlarına göre yarışırlar. Bazıları tekerlekli sandalyede, bazıları da protezlerle yarışırken, görme engelli sporcular da görebilen bir rehberden destek alırlar.
7- Para Badminton
5 farklı bölgedeki 63 ülkede bulunan sporcular altı farklı sınıfta yarışırlar. Bu altı farklı sınıf; WH1 (Tekerlekli Sandalye/ağır engelli), WH2 (Tekerlekli Sandalye/hafif engelli), SL3 (Ayakta/alt uzuv noksanlığı/hafif), SL4 (Ayakta/alt uzuv noksanlığı/ağır), SU5 (Ayakta/üst uzuv noksanlığı) ve SH6 (Ayakta/boy kısalığı)’dır.
8- Para Bisiklet
Atletizm ve yüzmeden sonra en çok madalya ve sporcu barındıran branş Para Bisiklet, yol yarışı, zamana karşı yarış ve pist yarışı olarak 3 tür yarışı içerir.
9- Para Dans Sporu
Para Dans Sporu, alt uzuvlarında engeli bulunan sporcularla yapılan son derece seçkin, zarif ve tarz sahibi bir spordur. Katılımcılar “combi” stilinde, sağlıklı vücuda sahip bir bireyle (ayakta) ya da “ikili” (duo) stilde, iki tekerlekli sandalye kullanıcısı ile birlikte yarışabilirler. Grup dansları, tek başına yarışan ya da engelsiz vücuda sahip partnerlerle birlikte yarışan tekerlekli sandalye kullanıcılarını kapsarken, tekli danslar yalnızca tekerlekli sandalyeyle dans eden sporcuları kapsar.
10- Para Dresaj
Yarışmacıların binicilik becerileri üzerinden değerlendirilen oyunda, Sporcular engel atlama, sabit hareketler ve müzik eşliğinde serbest yürüyüş ile yarışabilirler. Takım yarışmaları ise 3 ya da 4 kişilik takımlar halinde gerçekleşebilir. 5 farklı sınıfta yarışlar düzenlenir.
11- Para Halter
İlk mücadelesinden 20 yıl sonra yani 1984 yılında Paralimpik Oyun olarak kabul edilen Halter, katılımcılar bazında Paralimpik Hareketlerin en hızlı büyüyen sporudur ve şu anda yaklaşık olarak 100 ülkede oynanmaktadır. Üst göğüs çalışması disipliniyle yarışan sporcular yoluyla vücudun üst bölgesinin en üst seviyedeki gücünü temsil eder. Yarışçıların bar çubuğu göğüs bölgelerine doğru indirmeleri, hareketsiz bir şekilde göğüslerinin üstünde tutmaları ve daha sonra kol uzunluğunda yukarı doğru iterek orada kilitlenmiş dirseklerle tutmaları gerekir. Sporculara üç hamle hakkı verilir ve kazanan en fazla ağırlığı kaldırmış olan sporcu olur.
12- Para Judo
Paralimpik Judo, Olimpik judoyla aynı kuralları izler. Aralarındaki tek fark; maç başlamadan önce sporcular judogilerine (Japonca judo kıyafeti) dokunurlar. Bir mavi ve bir beyaz judogi giyen sporcular 5 dakika süreyle yarışırlar. Müsabakalar erkekler için beş dakika, kadınlar için ise dört dakika sürmektedir. Amaç ustaca hamlelerle puan kazanarak rakibe üstünlük sağlamak ya da rakibi sırt üstü yere yatırarak skor elde etmektir.
13- Para Kano
İlk olarak 2016 Rio Paralimpik Oyunlarında yarışılan Kano’da, tam olarak engelsiz sporcuların yarıştığı kano gibidir ve bu da fiziksel engeli olan sporcuların bu spordan tüm seviyelerde keyif almasını sağlamaktadır.
Para Kano yarışlarında kayık ve va’a olmak üzere iki tür tekne kullanılır. Kayık, çift kanatlı kürek ile kullanılırken, va’a ise tek bıçaklı bir kürekle kullanılan kano türüdür.
14- Para Kürek
İlk olarak 2008 Pekin Paralimpik Oyunlarında düzenlenen Kürek yarışmasında, sporcular sakin sularda, uzunluğa ve ekibin büyüklüğüne göre değişen botların içerisinde 2,000m üzerinde bir mesafede yarışırlar.
15- Para Masa Tenisi
Düzenlenen ilk Paralimpik Olimpiyattan beri her turnuvada yer alan Para Masa Tenisi, görme engeli bulunan sporcular dışında, diğer tüm fiziksel engel gruplarındaki sporcular, ayakta veya oturarak sınıflarında yarışabilirler. Zihinsel engelli sporcular da bu sporda yarışabilir. Sporcular bireysel olarak kadınlar ve erkekler, çift veya takım aktivitelerine katılabilirler. Maçların her biri 11 puanlık, 5 setten oluşur ve 5 setin 3 setini alan oyuncu, çift ya da grup maçı kazanır.
16- Para Okçuluk
Para Okçuluk, fiziksel engelli sporcuların yardımcı aletlerle katılabildiği, hassasiyet, güç ve konsantrasyonu test eden bir spordur. Farklı sınıflandırmalar, sporcular için özel yarışma kategorilerini belirler. Hedef boyutları ve okçuların mesafeleri, yarışma kategorilerine göre değişir. Bireysel yarışmalarda, okçular her biri 6 ok içeren 12 set üzerinden 72 ok atışı yaparlar ve her turda 4 dakika süreleri vardır. En yüksek skoru elde eden sporcular, tekli elemede 15 ok avans hakkı kazanır. Geleneksel yay ile 70m mesafeden 1.22m çapındaki hedefe, bileşik yay ile 50m mesafeden 80cm çapındaki hedefe atış yapılır.
17- Para Taekwondo
İlk kez Tokyo 2020’de Paralimpik branş olarak yer alan Para Taekwondo’da sporcular, kyorugi (bacak engelliler ve kol amputasyonu bulunan sporcular) disiplininde yarışırlar. Taekwondo savaşçıları, engellerinin doğasına ve derecesine göre birçok spor sınıfına bölünürler.
18- Para Triatlon
Para Triatlon, 2016 Rio Paralimpik Oyunlarında ilk kez Paralimpik spor dalı olarak yer almıştır. Sporcular, 750m yüzme, 20km bisiklet ve 5km koşu olmak üzere üç disiplinde yarışırlar. Bisiklet bölümünde el bisikleti, rehber eşliğinde tandem bisiklet veya standart bisiklet kullanabilirler. Tekerlekli sandalye kullanan sporcular, koşu bölümünde yarışabilir. Yarışma kategorileri, sporcuların fiziksel engellerine göre belirlenir.
19- Para Yüzme
Sporcuların yeteneklerini sergilemelerini teşvik etmeyi ve en temelden yüksek performansa kadar potansiyellerini tam anlamıyla kullanmalarını sağlamayı amaçlayan Para Yüzme, uluslararası arenada yaklaşık 100 ülkede yapılmakta olup, Paralimpik Oyunlarda her seferinde yer alarak en popüler ve geniş çaplı sporlardan biri olmayı sürdürmektedir. Para Yüzme, uygun engeli bulunan tüm kadın ve erkek sporculara açıktır ve yarışlar Sırtüstü, Kurbağalama, Kelebek, Serbest, Karışık ve Röle stillerinde düzenlenir.
20- Tekerlekli Sandalye Basketbolu
Herkes bilinen basketboldan adapte edilen Tekerlekli Sandalye Basketbolunun birkaç farklılığı var. Tekerlekli Sandalye Basketbolu’nda, oyuncular fonksiyonel yeteneklerine göre 1 ila 4.5 arasında puanlanır. Bu sınıflandırma, oyuncunun topu yakalarken ve pas atarken gövde kontrolü ile oturma dengesine dayalıdır; daha düşük puanlar daha fazla kısıtlamayı ifade eder. Bu spor, hem erkek hem de kadın sporculara açık olup, 5’er kişilik iki takım halinde oynanır. Her oyuncuya, engel derecesine göre 0.5 (ağır engelli) ile 4.5 arasında bir puan verilir. Oyun sırasında, sahadaki 5 oyuncunun toplam puanı 14’ü geçmemelidir.
21- Tekerlekli Sandalye Eskrim
Amputasyonu, omurilik yaralanmaları ve serebral palsi hastalıkları olan kadınlar ve erkekler, flöre (kadınlar ve erkekler) ve epe (erkekler) bu sporda yarışmaya uygundurlar. Sporcuların tekerlekli sandalyeleri yarış boyunca zeminle temas halinde kalmalıdır.
22- Tekerlekli Sandalye Rugby
Tekerlekli Sandalye Rugby, 1970’lerde Kanada’da Quadriplegia’lı sporcular tarafından geliştirilen, basketbol ve hentbol unsurlarını birleştiren bir takım sporudur. Kadın ve erkek sporcular karışık olarak yarışır ve manuel tekerlekli sandalyeler kullanılır. Sporcular, belirli engel kriterlerini karşılayarak 0.5 ile 3.5 arasında puanlanır. Bu puanlama, sporcuların kol ve bacak fonksiyonlarına bağlı becerilerini ölçer. Her takım 5 oyuncudan oluşur ve sahadaki oyuncuların toplam puanı 8’i geçmemelidir.
23- Tekerlekli Sandalye Tenis
Tekerlekli Sandalye Tenisi, dünyada en hızlı büyüyen tekerlekli sandalye sporlarındandır ve engelsiz tenisle tamamen uyumludur. Saha, raket ve top aynıdır; tek fark, özel tekerlekli sandalyeler ve “iki kere sektirme” kuralıdır. Bu kural, oyuncunun topu iki kez sektirip üçüncüde geri göndermesine izin verir. Tekerlekli sandalye, vücudun bir parçası olarak kabul edilir ve tüm tenis kuralları ona da uygulanır. Maçı kazanmak için 3 setlik bir maçta 2 set almak gerekir ve her set için 6 oyun kazanılmalıdır.
23 farklı kategoride düzenlenen Yaz Oyunlarında, Türkiye şu ana kadar 10 madalya kazanmış durumda. 28 Ağustos’ta başlayan oyunlarda bugüne kadar toplam üç altın madalya, beş gümüş ve iki bronz kazanan sporcularımız bir altın madalya daha kazanması durumunda 2016 Rio Oyunlarındaki 3 altın madalya rekorunu kırmış olacak.
Collective Spark 